స్వామీ, అతని మిత్రుల కథ చెప్పనా??

ఓసోస్.. ఆ కథా?? దాని గురించి మాకూ బోలెడు తెలుసు… స్వామీ అనే చిన్న కుర్రాడు.. మాల్గుడి అనే మనోహర పట్టణంలో తన తల్లిదండ్ర్రులతో ఉండేవాడు. ప్రాణప్రదంగా చూసుకునే ఒక బామ్మ కూడా.. నాన్న చలా స్ట్రిక్ట్.  అతగాడికి మణి, రాజన్ అనే స్నేహితులు ఉంటారు. వారితో అతని ఆటపాటలు, చిలిపి చేష్టలు, అమాయకపు భయాలు ఇవ్వనీ చదవని వారుండచ్చు.. చూడనివారుండొచ్చు. కానీ రెండూ చేయని వారి చాలా అరదు, అని అంటారా? సరే.. కాదనను.. కానీ నేను చెప్పదలుచున్న స్వామీ వేరు, అతని మిత్రులు వేరు.. అర్.కె. నారాయణన్ రాయలేదు.. వీరిది మాల్గుడి కాదు. వీళ్ళు కనిపించేది.. “సలాం హైదరాబాద్” అనే తెలంగాణ నవలలో. రాసింది లోకేశ్వర్.. ఆ కథేమిటో చూద్దామా…

* ఇందులో ముఖ్యపాత్రధారి, స్వామీ. అతని కథతోనే మొత్తం హైదరాబాద్ కథ (చరిత్ర) చెప్తాడు.. రచయిత. ఇతని చుట్టూనే కాదు.. హైదరాబాద్ లో ఏ కొద్ది సేపు గడిపిన వారికైనా తను ఇలానే అల్లుకుపోతుంది. తన నుండి విడిపోని బంధం కలిగిస్తుంది. ఈ రచన చదవండి.. కాదనిపించకపోతే నాకు చెప్పండి.

* ఆర్.కె.నారాయణ్ రాసిన స్వామీ ఆండ్ హిస్ ఫ్రెండ్స్ లోలా ఈ స్వామీకీ ప్రాణ స్నేహితులు ఉన్నారు. పేరుకే కాదు.. నిజంగా వీరు “ప్రాణాలిచ్చే” స్నేహితులు. మాల్గుడిలో గట్లెమ్మటా.. పుట్లెమ్మటా.. ఆ స్వామీ వాళ్ళు ఆడుకుంటే.. గల్లీలలోనూ, కాలేజీ గ్రౌండ్లలోనూ వీళ్ళు ఆడుకున్నారు జీవితాలను పణంగా పెట్టి!! బాల్యం ఆ స్వామీకి స్నేహం కుదిరిస్తే.. యవ్వనంలోని ఉడుకు రక్తం ఈ స్వామీ స్నేహ రహస్యం. ఓ విషయం చెప్పనా?? మీకూ నాకూ లాగానే.. స్వామీకి  ఆర్.కె.నారాయణ్ రాసిన స్వామీ ఆండ్ హిస్ ఫ్రెండ్స్ భలే ఇష్టం.

* రాజన్ వాళ్ళ నాన్నకి ట్రాంస్ఫర్ అయ్యి వెళ్ళిపోతుంటే ఆ స్వామీ ఏడుస్తాడు కదా.. అలానే ఈ స్వామీ ఏడుస్తాడు తన మిత్రులు బ్రతుకు తెరువు కోసం వెళ్ళిపోయినప్పుడు. Professional అన్న టాగు, మెడలో ఐ.డీ తగిలించుకున్నా క్లోజ్ కోలీగ్స్ వెళ్ళిపోతుంటే నేనూ మూలుగుతా!! “హర్ ములాఖత్ కా అంజామ్ జుదాయి క్యోం హోతీ హై??” ప్రతీ కలయికా.. వీడ్కోలే గమ్యమంటూ ఎందుకు పరిగెడుతుంది?? 😦

*ఒక తల్లి తన బిడ్డను కోల్పోతే ఆ బాధ వర్ణణాతీతం. తన బిడ్డ పోయాడన్న నిజం నమ్మలేక.. అతడు తన కళ్ళముందు కనపడక పడే వేదన, బాధకు పరాకాష్ఠ అనిపిస్తుంది. కానీ ఈ పుస్తకం చదివితే ఇంకా హృదయవిదారక సందర్భాలున్నాయని తెలిసింది. వరుసగా ముగ్గురిని పోగట్టుకున్న ఓ తల్లి, తన నాలుగో బిడ్డకు కూడా అనారోగ్యం చేసి మంచం పడితే.. అతడి ప్రతీ కదలికలో ఆమెకు చావు సూచనలు కనిపిస్తాయి. మృత్యువుతో ఆమెకు అంత సాన్నిహిత్యం ఏర్పడుతుంది. ఒకరకంగా ఆమె మృత్యువుకి అలవాటు పడిపోయి.. బిడ్డ చనిపోయిన నాలుగు రోజుల వరకూ ఏడవలేదు!! నన్ను చాలా కష్టపెట్టిన ఘట్టం ఇది.

* “There’s nothing in hyderabad man.. not even strikes. I know how many holidays we used to get due to issues in B’lore” షేర్ ఆటోలో వెళ్తుంటే ఓ ఇంజనీర్ మనోగతం ఇలా బయటపడింది. హైదరాబాద్ లో గొడవలు ఆషామాషీగా జరగవు తండ్రీ.. తలలు తెగిపడతాయి.. ఊర కుక్కల్ని వేటాడినట్టు గల్లీల్లో తరిమి తరిమి కాలుస్తారు.. బయట నుంచుని పిల్లాడికి అన్నం తినిపిస్తున్న తల్లి ఏ తుపాకీ గుండెకైనా బలికావచ్చు. పండు ముసలిదాని ముక్కుపుడకకోసం ముక్కే కోసికెళ్ళగలరు. నమ్మాలనిపించకపోతే.. 60, 90 దశకాలలో హైదరాబాదును చూసిన వారిని అడగండి.. హైదరాబాద్ అంటే వెన్నులో ఎందుకు వణుకు పుట్టేదో!! అంతలా రక్తసిక్తమైనది ఈ నేల. ఆ రక్తాన్ని మనకి అంటుకోకుండా ఈ పుస్తకాన్ని పూర్తి చేయలేము.

* అరెరే.. 1960లలో జరిగిన తెలంగాణ పోరాటం.. ఇంత దారుణంగా నీరు కారిపోయింది. ఇప్పుడా చనిపోయిన వాళ్ళ త్యాగాలంతా వృధా అని కాసేపు విచారించాను. ఆ మర్నాడు మా డాక్టర్ రెసెప్షన్ లో ప్రజా సాహితీ పుస్తకం తిరగేస్తుంటే.. ఈ వాక్యం కనిపించింది. “విప్లవాలకు విఫలం అవ్వడం అంటూ ఉండవు.. అవి జరగటమే విజయమని”. అసలు ప్రత్యేక తెలంగాణ గురించి నేనెప్పుడూ ఆలోచించలేదు.. కానీ ఈ పుస్తకం చదివిన తర్వాత.. అప్పుడన్ని ప్రాణాలు ఒక ఆశయం కోసం పోరాడితే.. ఇప్పుడది పదవుల పాకులాటగా మారిందనిపిస్తుంది.

* “చావు కూడా పెళ్ళి లాంటిదే బ్రదర్” అన్న సినీ కవి ఎవరో గాని.. జీవితాన్ని కాచి వడబోశారు. తెలంగాణ విప్లవంలో ప్రాణాలు పోగొట్టుకున్న ఓ యువకుడి చావును రచయిత వర్ణించిన తీరు చెప్పడానికి నాకు మాటలు సరిపోవు. నేను చాలా చిన్నగా ఉన్నప్పుడు మా కాలనీలో ఓ పదిహేనేళ్ళ అబ్బాయి.. బావిలో పడిన చిన్న పాపను రక్షించబోయి చనిపోయాడు. కాలనీ అంతా ఏకమై ఏడ్చింది ఆ రోజు. చిన్నదాన్ని కావున అమ్మ బయటకు రానివ్వలేదు. నువ్వప్పుడు చూడలేదు కదా ఇప్పుడు చెప్తా విను అంటున్నట్టు అనిపించింది ఈ ఘట్టం చదువుతుంటే!!

* ఈ మధ్య పుస్తకాల కొట్టుకు వెళ్ళిన ప్రతీ సారి.. ఓ అందమైన ముస్లిం అమ్మాయి కనిపిస్తుంది, White Mughals అన్న పుస్తకం మీద. చరిత్ర నాకెందుకులే అని వదిలేస్తున్నా!! తీరా చూస్తే అది పాట్రిక్, ఖైరున్నిసా అనే హైదరాబాదీల ప్రేమకథ. కులీ కుతుబ్ షాహ్.. ప్రేయసి.. భాగమతిది మతాంతర ప్రణయం అయితే.. ఈ నేలపై మరో మనోహర ప్రేమకథ ఉందని, అది ఖండాంతరాలు దాటిందని “సలాం హైదరాబాద్” లోనే తెలిసింది. ఇది ఒక హృదయవిదారకమైన ప్రేమకథ. చదివితేనే తెలుస్తుంది.

* హైదరాబాద్ లో ఎక్కువగా వినిపించే “తీన్ మార్” సంగీతం.. ఆఫ్రికన్ జాతీయులు పరిచయం చేసిందని తెలుసా?? ఇక్కడి హలీం పర్షియా నుండి వచ్చింది. ఇక్కడి బంగారం, వజ్రం వ్యాపారులు ఉత్తరభారతం నుంచి వలస వచ్చిన వారు. విభిన్న సంస్కృతలను తనలో కలుపుకుని నిత్య స్రవంతి హైదరాబాద్. దాన్ని అర్ధం చేసుకోవాలే గాని, “భాష ఏమిటి.. నీరు ఏమిటి?” అని ప్రశ్నిస్తే అది మన అవివేకమే అవుతుంది.

*మొన్నో ఆదివారం పూట అంతా కలిసి పాతబస్తీ తిరిగి రావాలని నన్నూ పిలిచారు. నేను కుదరద్దన్నాను. వాళ్ళు వెళ్ళి చార్మినార్, మ్యూజియం, మక్కా మస్జీద్ ఇంకా చూసొచ్చారు. నేను ఇంటిలోనే ఉండి.. ఈ పుస్తకం చదివుతూ.. వారి చూసినవాటితో పాటు.. గత నాలుగువందల సంవత్సరాల చరిత్ర అనుభవించాను.

* హైదరాబాద్ మారిపోతోంది. ఒక ప్రేమనగరం ఉండి మహానగరం వరకూ తన ప్రస్థానం అమోఘం. కానీ కొన్ని అందమైనవి దూరమైపోతున్నాయి. ఇప్పుడా laidbackness లేదు, గాలిలో ఆ షాయరీ లేదు, రోడ్డు మధ్యలో పెద్ద చెట్లు లేవు, హాయిగా ఉండే అంత “ఆంగన్”లు లేవు, మనస్సంతా చేయిగా చేసి సలాం చెప్పే సర్వర్లు లేరు, జోకులేసుకుంటూ షాపింగ్ కి వచ్చిన అందరనీ ఆకట్టుకునే కొట్టువాళ్ళూ తగ్గిపోయారు. మార్పు సహజం. అందుకే వాటి స్థానే వచ్చిన వాటిని అలవాటు చేసుకోక తప్పదు.

ఇదంతా చదివి మీకు పుస్తకం చదవాలి అనిపిస్తుందో లేదో నాకు తెలియదు. కానీ ఈ కింది విషయం గురించి మాత్రం ఆలోచించండి.

మనం ఎవరైనా ఇంటికి అతిథిగానో, ఆప్తుని గానో, చుట్టం చూపుకో, పలకరింపుకో.. మరిదేనికో వెళ్ళామనుకోండీ.. మన సంస్కారం అక్కడ ఉన్న వసతులు కాదు వారి ఆప్యాయతలు, అభిమానాలు చూడాలి అని చెప్తుంది. అది డబ్బు కట్టి ఉండే హోటల్ కాదు కాబట్టి.. నచ్చినా, నచ్చకపోయినా కలసిపోయే ప్రయత్నం చేయాలి గాని ఇలా ఉండాలి అని నిర్దేశించే అధికారం లేదు. వారి తాహతు తగ్గట్టు గుడిసెలో ఉన్నా.. మిద్దెలో ఉన్నా.. వారి మనసులే మనకు ముఖ్యం కదూ?? అలాంటి చాలా ఇళ్ళు కలిస్తేనే ఊరు అవుతుంది. అంటే.. ఇంటికి వ్యక్తిత్వం ఆ ఇంటి మనషుల బట్టి వచ్చినట్టే.. ఊరికి వ్యక్తిత్వం ఇచ్చేది ఆ మనుషులే!! అంగులు ఆర్భాటాలు బట్టి .. అది ఒక మారు మాల గ్రామమా? లేక మహానగరమా అని తేడా ఉన్నా.. వాటికీ అస్తిత్వం ఉంటుంది. మనకి కొన్ని పద్ధతులు నచ్చలేదనో.. మనకి ఆ ఊర్లో సౌకర్యంగా లేదనో ఆ ఊరిని హేళన చేయడం, తెగడడం.. నాగరికులు చేసే పని కాదు. అలా చేస్తే.. ఏ ఊరు క్షమించదు.. ఉప్పెనల్లే మీదకు ఉరుకుతుంది.

హైదరాబాద్ అనే కాదు.. మీరీ టపా ఏ ఖండం నుంచి చదువుతున్నా.. అది ఈ లోకంలో భాగమే. మిమల్ని అక్కున చేర్చుకుంది. కాబట్టి ఆనందించండి. అనుభవించండి. ఇది నచ్చలేదంటూ గోల చేసేముందు.. నచ్చిన వాటికోసం వెతకండి. మన వ్యక్తిగత ఇష్టాయిష్టాలను ఇంకో వ్యక్తిపై రుద్దడం ఎంత అనాలోచితమో.. ఒక నగరం పై రుద్దడం కూడా అంతే!!

హైదరాబాదీలే కాదు, ప్రతీ ఒక్కరూ చదవాల్సిన పుస్తకం. ఇది ఒక జీవితం గురించి కాదు. కొన్ని వందల సంవత్సరాల్లో జీవించిన ప్రతీ ఒక్కరి కథ.. “సలాం హైదరాబాద్”!!

********************

ఈ పుస్తక కొనుగోలు వివరాలు:
పేరు: సలాం హైదరాబాద్ (తెలంగాణ నవల)
రచయిత: లోకేశ్వర్
ప్రచురణ: గాంధీ ప్రచురణ
వెల: 99
పుటలు: 250

విశాలాంధ్ర వంటి అన్ని ప్రముఖ పుస్తక కొట్లల్లో దొరుకుతుంది
అంతర్జాలంలో ఈ పేజీలో చూడండి: http://www.avkf.org/BookLink/display_author_books.php?author_id=192